آثار فردی اقامه ی نماز
بهره بیشترى از نماز مىگیرد. هر کس که نماز مىخواند، بالاخره در دراز مدت بر او تأثیر خواهد گذاشت اگر چه اندک باشد. باید دید اگر شخصى که تصور مىشود نماز بر او تاثیر ندارد، اصلاً نماز نخواند به چه موجودى تبدیل خواهد شد
در این مطلب راسخون به بعضی از آثار فردی نماز همانند شست و شوی گناهان، دور شدن شیطان، بازداشتن از کارهای زشت، نورانی ساختن نمازگزار، توجه خاص خداوند به بنده، بهره گیری از رحمت های خاص خداوند، استجابت دعا، به دست آوردن پاداش و سود فراوان، رشته ی محکم ارتباط بنده با خداوند، گشودن درهای بهشت، ..اشاره می شود.
آثار فردی اقامه ی نماز
1. شست و شوی گناهان
« و أقم الصلوه طرفی النهار و زلفا من اللیل ان الحسنات یذهبن السیئات ذلک ذکری للذاکرین »؛ (1) و در دو طرف روز ( اول و آخر آن ) و نخستین ساعت های شب ، نماز برپادار ، زیرا خوبی ها ، بدی ها را از میان می برد ، این پندی برای پند گیرندگان است .پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: الا أدلکم علی ما یمحو الله به الخطایا ، و یذهب به الذنوب ؟ فقلنا : بلی یا رسول الله ، قال : اسباغ الوضوء فی المکروهات ، و کثره الخطا الی المساجد ، و انتظار الصلاه بعد الصلاه ؛ (2)
آیا شما را راهنمایی نکنم بر چیزی که خداوند به سبب آن خطاها را محو و گناهان را پاک می کند؟ پس گفتیم : بفرمایید ای رسول خدا ! حضرت فرمودند: وضوی کامل گرفتن در جایی که سخت و دشوار است و زیاد رفتن به مساجد و منتظر نمازی پس از نمازی بودن .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: الصلوات الخمس و الجمعه الی الجمعه کفارات لما بینهن ما لم تغش الکبائر ؛ (3)نمازهای پنج گانه و نماز جمعه تا جمعه ، پوشاننده آنچه در میان آنهاست مادامی که گناهان بزرگ انجام نگیرد که آنها را در برگیرد .
شیخ بهائی قدس سره فرموده است : واضح است که گناهانی که نماز آنها را از بین می برد گناهان صغیره است (4) [ البته حق الناس را نیز از بین نمی برد ؛ ولی توفیق توبه و پاک شدن از آنها را فراهم می سازد].
2. دور شدن شیطان
حضرت امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: الصلاه حصن من سطوات الشیطان ؛ (5) نماز پناهگاهی در برابر حمله های شیطان است .حضرت صادق علیه السلام می فرماید: ملک الموت یدفع الشیطان عن المحافظ علی الصلاه ، و یلقنه شهاده أن لا اله الا الله و أن محمدا رسول الله فی تلک الحاله العظیمه ؛ (6)
فرشته ی مرگ ، شیطان را از مواظبت کننده ی بر نماز ، دور می کند و در آن حال سخت ( جان کندن ) گواهی بر یکتایی خداوند و رسالت حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به او تلقین می کند.
3. بازداشتن از کارهای زشت
« و أقم الصلوه ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر » ؛ (7) و نماز را برپا دار که همانا نماز تو را از کار زشت و ناپسند باز می دارد .جاء رجل الی النبی صلی الله علیه وآله و سلم فقال : ان فلانا یصلی باللیل فاذا أصبح سرق ، قال : انه سینهاه ما یقول ؛ (8)مردی نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت : همانا فلانی در شب نماز می خواند و صبح دزدی می کند. فرمود: در آنچه می گوید ( نمازش) بزودی او را باز می دارد .
4. نورانی ساختن نمازگزارپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: صلاه الرجل نور فی قلبه ، فمن شاء منکم فلینور قلبه ؛ (9)نماز شخص ، سبب نورانی شدن دل او می شود؛ پس هر کس می خواهد باید دلش را ( با خواندن نماز ) نورانی سازد .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: نوروا منازلکم بالصلاه و قراءه القرآن ؛ (10)منزل هایتان را با خواندن نماز و قرائت قرآن نورانی سازید .
5. توجه خاص خداوند به بنده
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: لا یتوضأ أحد فیحسن وضوءه و یسبغه ثم یأتی المسجد لا یرید الا الصلاه فیه الا تبشبش الله به کما یتبشبش أهل الغائب بطلعته ؛ (11)هیچ کس وضوی کامل نمی گیرد و سپس برای نماز به مسجد نمی آید ، مگر این که خداوند با لطف خوشی از او استقبال می کند؛ هم چون خوشحالی خانواده ی شخص غائب هنگام ورودش.
6. بهره گیری از رحمت های خاص خداوند
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: [ للمصلی ] ثلاث خصال : تتناثر الرحمه علیه من قدمه الی عنان السماء ، و تحف به الملائکه من قرنه الی أعنان السماء و ینادی مناد: لو علم المناجی من یناجی ما انفتل ؛ (12)
[ برای نمازگزار ] سه ویژگی است: رحمت الهی او را از کف پایش تا کرانه ی آسمان در برمی گیرد و فرشتگان از روی سرش تا کرانه های آسمان گرداگرد او را می گیرند و فریاد کننده ای ندا در می دهد: اگر مناجات کننده می دانست با که مناجات می کند ، باز نمی گشت .
7. استجابت دعا
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: من صلی صلاه لا یعرض علی قلبه فیها شیء من أسباب الدنیا ؛ لم یسأل الله شیئا الا أعطاه ؛ (13)هر کس نمازی بخواند که در آن چیزی از چاره اندیشی های دنیا را در دل نگذراند ، هیچ چیز از خدا نمی خواهد ، جز این که به او می دهد .حضرت امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: من أدی فریضه، فله عندالله دعوه مستجابه ؛ (14)هر کس نماز واجبی بگزارد ، نزد خداوند یک دعای مستجاب و پذیرفته دارد .
8. نماز گزار از بلاهای آسمانی در امان است
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: اذا أنزل الله عاهه من السماء عوفی منها حمله القرآن و رعاه الشمس - أی الحافظون لأوقات الصلوات - و عمار المساجد ؛ (15)هرگاه خداوند ، آفتی از آسمان فرو فرستد ، حاملان قرآن و نگهبانان خورشید - یعنی نگهبانان وقت نماز - و آباد کنندگان مساجد ، از آن در امانند .
9. به دست آوردن پاداش و سود فراوان
جاء رجل من الأنصار الی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ... فقال : زرع فلان زرعا فأضعف - أوکما قال - فقال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و ما ذاک ؟ رکعتان خفیفتان خیر لک من ذلک کله من الدنیا و ما علیها ؛ (16)مردی از انصار خدمت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم رسید و گفت : فلانی زراعت کرده و محصولش دو برابر شده است ( با شبیه چنین چیزی ) . حضرت فرمود: چه می گویی؟ دو رکعت نماز مختصر، از همه ی این و از دنیا و آنچه در آن است برای تو ، بهتر است .
مر النبی صلی الله علیه و آله و سلم علی قبر دفن حدیثا ، فقال : رکعتان خفیفتان مما تحقرون و تنفلون یزیدهما فی عمله أحب الیه من بقیه دنیاکم ؛ (17)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بر قبر شخصی تازه دفن شده گذشت ؛ پس فرمود: اگر این شخص بتواند دو رکعت نماز مختصر - از همان هایی که کوچک و اضافه می شمرید- بر اعمالش بیفزاید ، برایش محبوب تر از بقیه ی دنیایتان است .
10. رشته ی محکم ارتباط بنده با خداوند
فقه الرضا علیه السلام : سئل بعض العلماء من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم فقیل له : - جعلت فداک - ما معنی الصلاه فی الحقیقه ؟ قال : صله الله للعبد بالرحمه ، و طلب الوصال الی الله من العبد ؛ (18)از حضرت رضا علیه السلام سؤال شد : فدایت شوم معنای حقیقی نماز چیست ؟حضرت فرمودند : نماز وسیله ی ریزش رحمت الهی به بنده و طلب وصال بنده به خداوند است .
مرحوم آیه الله کاشف الغطاء در ضمن یکی از بحث هایشان فرموده اند: من همیشه به جوانان نصیحت می کنم که هر چه هم آلوده شدید از نماز دست برندارید که این رشته ی اتصال شما و خداوند است که اگر نماز را رها کردید کاملا رشته اتصال خود را قطع نموده اید.(19)
11. گشودن درهای بهشت
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به علی علیه السلام فرمودند : سبعه من کن فیه فقد استکمل حقیقه الایمان و أبواب الجنه مفتحه له : من أسبغ وضوءه ، و أحسن صلاته ، و أدی زکاه ماله ، و کف غضبه ، و سجن لسانه ، و استغفر لذنبه ، و أدی النصیحه لأهل بیته ؛ (20)هفت خصلت است که در هر کس باشد حقیقت ایمان را دریافته ، و [ همه ی ] درهای بهشت بر وی گشوده می گردد: کسی که وضوی کامل بگیرد ، کسی که نمازش را نیکو اقامه نماید ، زکات مالش را بپردازد ، خشم خویش را کنترل نماید ، زبانش را از هرچه نباید بگوید بسته و زندانی نماید ، گناهان و اشتباهاتش را جبران کند ،
نصایح و اندرز و راهنمایی های لازم را در حق اهل بیت و فرزندان مضایقه نکند [ و حق اهل و عیال و اولاد خویش را از نظر نصیحت و هدایت و ارشاد ادا نماید].12. اولیای خداوند نماز را با هیچ چیز معاوضه نمی کردند
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم - لما نزلت هذه الآیه « أقم الصلوه طرفی النهار » ؛ (21) - ما أحب أن لی بها ما طلعت علیه الشمس و غربت ؛ (22)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم : - هنگام که آیه ی « نماز را در دو سوی روز به پادار » نازل شد - فرمودند: دوست ندارم به جای نماز ، آنچه خورشید بر آن می تابد ، داشته باشم .
نتیجه:
آثار فردی اقامه ی نماز شامل 5 بعد کلی است:
۱. قرب معنوی:نماز موجب قرب معنوی است؛ به همین دلیل قصد قربت، از واجبات اصلی در آن است؛ چنانکه امام رضا(علیه السلام) فرموده است: «نماز، انسانهای باتقوا را در جوار قرب الهی قرار میدهد».
۲. بازدارندگی از گناه:یکی از آثار نماز، پاک زیستن و عدم ارتکاب زشتیهاست؛ چنانکه قرآن به صراحت میفرماید: نماز از زشتیها و منکرات باز میدارد».پیدایش بازدارندگی از فحشا، اثر طبیعی نماز است؛ ولی به حکم اختیار، این بازدارندگی به نحو صددرصد و علیت تامه نیست؛ بلکه به نحو ایجاد زمینه است؛
۳. آمرزش گناه:خداوند درباره آمرزش گناهان به وسیله نماز فرموده است: در دو طرف روز و اوایل شب نماز را برپا دار؛ چرا که حسنات، سیئات و بدیها را از بین میبرند». مقصود از حسنات که از بین برنده بدیهاست، به قرینه جمله «أَقِمِ الصَّلاةَ» و نیز روایت ذیل، میتواند نماز باشد.
۴.آرامش:یکی از آثار نماز، آرامش روح و روان است. بهترین راه آرامش، توجه به مالکیت الهی و یاد قیامت است. قرآن کریم پس از مژده به صابران، در وصف آنها میفرماید: «آنها کسانی هستند که به هنگام رویارویی با ناملایمات میگویند:ما مملوک خداییم و به سوی او باز میگردیم»
5. بهشت:قرآن کریم برای مؤمنان رستگار صفاتی ذکر نموده است که دو صفت از آنها درباره نمازگزارانی است که افزون بر خشوع در نماز، بر انجام درست آن مراقبت میکنند و در پاداش آنها میفرماید: آنها بهشت برین را ارث میبرند و جاودانه در آن خواهند ماند».
پی نوشت:
1. هود ( 11) آیه 114 .
2. ارشاد القلوب ، الباب الحادی و الخمسون ، ص 257 .
3. الصلاه فی الکتاب و السنه ، ص 112 و شیخ بهایی ، الاربعون حدیثا ، الحدیث الثالث ، ص 90 .
4. شیخ بهایی ، همان .
5. محمدی ری شهری ، الصلاه فی الکتاب و السنه ، ص 116 .
6. همان .
7. عنکبوت (29) آیه 45 .
8. محمدی ری شهری ، الصلاه فی الکتاب و السنه ، ص 117 .
9. کنزالعمال ، ج 7 ، ص 300 ، حدیث 18973 .
10. همان ، ج 15 ، ص 392 .
11. محمدی ری شهری ، الصلاه فی الکتاب و السنه ، ص 46 .
12. همان ، ص 119 و کنزالعمال ، ج 7 ، ص 289 ، حدیث 18923 .
13. محمدی ری شهری ، الصلاه فی الکتاب و السنه ، ص 119 .
14. کنزالعمال ، ج 7 ، ص 313 ، حدیث 19040 .
15. محمدی ری شهری ، همان ، ص 39 .
16. همان ، ص 25 .
17. همان .
18. بحارالانوار ، ج 84 ، ص 246 .
19. الفردوس الاعلی ، ص 173 .
20. مکارم الاخلاق ، ج 2 ، ص 387 .
21. هود (11) آیه 114 .
22. محمدی ری شهری ، همان ، ص 27 .
منبع:
کتاب دانستنی های لازم از نماز
* این مقاله در تاریخ 1401/11/25 بروز رسانی شده است.
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}